Wydech - Ted Chiang

Twórczość Teda Chianga miałem już wcześniej okazję poznać za sprawą zbioru opowiadań Historia twojego życia. Dlatego bardzo się ucieszyłem, że wydawnictwo Zysk i S-ka postanowiło wydać kolejny zbiór, zatytułowany Wydech i zawierający dziewięć opowiadań. Część z nich ukazała się po polsku po raz pierwszy, natomiast inne można już było wcześniej przeczytać m.in. w Nowej Fantastyce, czy w antologiach Kroki w nieznane. 

Najnowszy zbiór opowiadań Teda Chianga zawiera bardzo różnorodne teksty i w zasadzie trudno byłoby mi wskazać najlepsze i najgorsze z nich. Wszystkie mają w sobie coś niezwykłego, choć wiele z nich korzysta ze znanych motywów i porusza problemy, które znamy z innych dzieł, ale w nieco odmienny sposób. Tym niemniej każde z zawartych w tym zbiorze opowiadań zwróciło moją uwagę czymś innym i jestem pod dużym wrażeniem jak ciekawie autor zbudował poszczególne historie i wplótł w nie wiele ważnych rozważań, które zostają z czytelnikiem na dłużej. Pomimo że autor porusza niekiedy dość trudne, choć ważne tematy, to nie używa skomplikowanego słownictwa, ani zbyt wielu naukowych pojęć.

Zbiór otwiera opowiadanie Kupiec i wrota alchemika, w którym autor opowiada historię Fuwaada ibn Abbasa, mieszkającego z Bagdadzie. Pewnego dnia mężczyzna trafia do sklepu rzemieślnika, w którym znajdują się drzwi przenoszące człowieka w przeszłość lub przyszłość o 20 lat. Motyw podróży w czasie jest powszechnie znany, ale Ted Chiang pokazuje go w nieco odmienny i ciekawy sposób. Przedstawia, jakie są następstwa podróży w czasie i snuje rozważania, czy można zmienić przyszłość lub przeszłość. Jednocześnie jest to historia o stawianiu czoła własnym błędom i nieuchronności losu. A to wszystko w stylu przypominającym Opowieści z tysiąca i jednej nocy.

Drugim opowiadaniem jest tytułowy Wydech, w którym autor prezentuje cywilizację obcych, mechanicznych istot, które są napędzane argonem. Codziennie muszą wymieniać butle z tym gazem, które znajdują się w ich płucach. Pewien uczony jest bardzo zainteresowany jak dokładnie zbudowane jest jego ciało i dlaczego brak dopływu argonu powoduje śmierć. W tym celu przeprowadza zabieg na swoim własnym mózgu i odkrywa przerażającą prawdę, która będzie miała ogromne konsekwencje. W tym opowiadaniu autor snuje rozważania nad sensem istnienia, pogodzenia się z tym, że nic nie jest wieczne i co się stanie, kiedy świat mechanicznych istot się skończy i wszyscy zginą. Jednocześnie całe opowiadanie ma pewien ukryty sens, a mianowicie cywilizacja znajduje się pod szczelną kopułą, a każda kolejna wymiana płuc zwiększa ciśnienie i gdy będzie zbyt wysokie ich życie się zakończy. Nie sposób nie odnieść tego do kwestii globalnego ocieplenia - nasza obecna cywilizacja zmienia Ziemię i jej biosferę, a każdego dnia uwalniamy ogromne ilości dwutlenku węgla. Niedługo więc może nas czekać taki sam los, co mechanicznych istot w opowiadaniu Chianga... 

Innym interesującym opowiadaniem jest Cykl życia oprogramowania. Autor stworzył tutaj historię pokazującą kwestie związaną ze sztucznymi inteligencjami. W jego wykonaniu programy nie stają się nagle samoświadome, ale muszą się uczyć, socjalizować się z innymi i jest to proces bardzo długotrwały. Opowiadanie porusza ważne kwestie związane z prawami takich istot, ich tożsamością i walką o ich rozwój, pomimo przeciwności losu. Autor snuje również rozważania, czy takie "programy", to tylko pliki, które można kopiować i robić z nimi, co nam się tylko podoba, czy też to inteligentne i czujące istoty, które powinny być traktowane na równi z człowiekiem.

Wydech jest bardzo dobrym zbiorem dziewięciu opowiadań Teda Chianga, który czytałem z prawdziwą przyjemnością i do którego z pewnością nie jeden raz powrócę. Każdy z zawartych tutaj tekstów stoi na wysokim poziomie, a poruszane w nich problemy i rozważania pozostaną ze mną jeszcze na długo. Polecam!

Ocena: 9/10

Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję Wydawnictwu Zysk i S-ka!

Tytuł: Wydech
Autor: Ted Chiang
Tłumaczenie: Michał Jakuszewski, Anna Klimasara, Jakub Małecki, Iwona Michałowska-Gabrych, Konrad Walewski

Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Data wydania: 24.03.2020

Liczba stron: 400

ISBN: 9788381168731