Powiesić, wybebeszyć, poćwiartować, czyli historia egzekucji - Jonathan J. Moore

Historia egzekucji liczy wiele tysięcy lat, nic więc dziwnego, że na przestrzeni wieków ludzie wymyślali coraz to bardziej wymyślne sposoby na zabicie drugiej osoby, która przed śmiercią miała cierpieć niewyobrażalne katusze. Nie bez powodu publiczne egzekucje cieszyły się dużą popularnością, szczególnie w średniowieczu. Ludzi miażdżono, palono, ćwiartowano, topiono, gotowano żywcem, nabijano na pal i uśmiercano na wiele innych bolesnych sposobów. O tym wszystkim przeczytamy w książce Jonathana Moore’a Powiesić, wybebeszyć, poćwiartować, czyli historia egzekucji. Autor rozpoczyna swoją książkę od starożytnych widowisk w Koloseum, gdzie skazańców rozrywały na strzępy dzikie zwierzęta, przez czasy palenia czarownic i najbardziej wymyślnych tortur, po krzesło elektryczne i komorę gazową.

Na samym początku warto sobie uświadomić, że nie jest to kompendium, z którego dowiemy się przekrojowo wielu informacji na temat różnych egzekucji. Jest to raczej taki przegląd, czy bardziej zarysowanie tematu dla osób, które nigdy wcześniej nie miały z nim do czynienia. Autor przedstawia ogólnie i miejscami dość krótko jak przebiegała egzekucja daną metodą oraz opisuje liczne przykłady z historii. Co prawda pojawiają się opisy z dość makabrycznymi szczegółami, to jednak nie powodują one obrzydzenia, czy chęci odłożenia książki na bok. Jest to po prostu konieczne, żeby uświadomić sobie jak bardzo cierpieli skazańcy, co udało się oddać autorowi bardzo dobrze. Niemniej jednak w książce znajduję się dużo anegdot, przykładów z historii, aniżeli konkretnej wiedzy i rzetelnego zarysowania tematu na przestrzeni wieków. Dość często mamy raptem kilka linijek tekstu o danym sposobie egzekucji, a później wiele stron przykładów z historii. Nie wnoszą one zbyt wiele do wiedzy na temat danej egzekucji, są raczej ciekawostką i takim wypełnieniem książki. Zmienia się to pod koniec książki, gdzie mamy więcej współczesnych sposobów egzekucji, co może wynikać z lepszej dostępności źródeł. Na samym zaś końcu autor opisuje co działo się z ciałami skazańców po śmierci, z których dość często przygotowano różnego rodzaju lekarstwa. Stanowi to interesujące podsumowanie całej książki.

Z egzekucjami wiąże się bardzo mocno osoba kata. I tej kwestii spotkało mnie dość duże rozczarowanie. Na samym początku autor wydaje się demitologizować ten zawód i opisuje jak Hollywood utrwaliło obraz kata, jako rosłego mężczyzny z kapturem na głowie. Prawda wyglądała zdecydowanie inaczej, ponieważ najczęściej byli to inni skazani przestępcy, ponieważ nikt nie chciał być katem z obawy przed zemstą ze strony krewnych ofiary. Dosłownie dwa rozdziały później następuje zupełne odwrócenie tego wizerunku. Nagle kat, który ścina głowę mieczem, jest zawodem poważanym, dobrze opłacanym i wymagane jest duże doświadczenie, żeby sprawnie przeprowadzać egzekucję. Natomiast po przejściu do czasów inkwizycji - masowych tortur i wyciągania zeznań, nie dowiadujemy się zbyt wielu nowych szczegółów o osobie kata, oprócz tego, że to on był oprawcą i znał się na wyciąganiu zeznań. Bardzo żałuję, że autor nie podszedł rzetelniej do tematu kata i nie poświęcił mu więcej czasu, który w historii egzekucji odgrywa przecież niebagatelną rolę. 

Książka została bardzo ładnie wydana – na wysokiej jakości papierze i z mnóstwem kolorowych ilustracji. Pozwalają one lepiej zrozumieć jak bolesne mogły być egzekucje i jakim powodzeniem cieszyły się wśród mieszczan. Zabrakło mi jednak bibliografii, która pozwoliłaby poszerzyć wiedzę na temat danej egzekucji i dowiedzieć się skąd autor zaczerpnął konkretne przykłady z historii. Mamy za to na samym końcu wypisane około dwudziestu pozycji oznaczonych dość enigmatycznie jako Dalsza literatura. Po tytułach można sądzić, że są to pozycje, które mają uzupełnić naszą wiedzę, ale nie zostało to w żaden sposób nigdzie wyjaśnione. W takiej książce jak ta wręcz wymagana jest porządna bibliografia, która pozwoliłaby czytelnik sprawdzić i doczytać o opisanych tutaj historiach. 

Powiesić, wybebeszyć, poćwiartować Jonathana J. Moore’a przedstawia jak wyglądały metody egzekucji na przestrzeni wieków. Autor nie popada w skrajność i obrzydzenie, lecz przedstawia fakty i najważniejsze informacje, a sama książka jest dodatkowo bogato ilustrowana. Zabrakło mi jednak w niej bardziej rzetelnego podejścia do tematu, sprawdzenia źródeł i wyjaśnienia chociażby niezwykle ważnej roli kata, wokół której narosło wiele mitów. 

Ocena: 7/10

Przy okazji chciałem Wam wspomnieć o niezwykłej akcji, którą organizuje Księgarnia Gandalf - "Podziel się książką". Robiąc u nich zakupy, możecie w bardzo prosty sposób przekazać książkę na cel charytatywny. W tej chwili są zbierane książki dla Miejskiego Centrum Medycznego "Bałuty" w Łodzi. Więcej szczegółów znajdziecie na stronie księgarni.

Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję księgarni Gandalf.com.pl!

Tytuł: Powiesić, wybebeszyć, poćwiartować, czyli historia egzekucji

Autor: Jonathan J. Moore
Tłumaczenie: Adam Olesiejuk

Wydawnictwo: Znak Horyzont
Data wydania: 11.03.2019

Liczba stron: 256

ISBN:9788324056965