Świat fantasy: Strzelby, zarazki i stal. Krótka historia ludzkości

poniedziałek, 20 lipca 2020

Strzelby, zarazki i stal. Krótka historia ludzkości - Jared Diamond

Czy zastanawialiście się kiedyś, co tak naprawdę nadało bieg historii i przyczyniło się do największych przemian, które ukształtowały świat, jaki znamy? Albo dlaczego historia ludzkości potoczyła się tak, a nie inaczej? Osobiście do niedawna nigdy się nad tym nie zastanawiałem, ale w ostatnim czasie, po lekturze wielu książek popularnonaukowych, tego typu pytania zaczęły mnie coraz bardziej nurtować. Z pomocą przyszła książka Jareda Diamonda Strzelby, zarazki i stal. Krótka historia ludzkości.

Według autora to właśnie tytułowe trzy czynniki, czyli strzelby, zarazki i stal ukształtowały ludzkość, państwa, gospodarkę i wiele innych aspektów. Społeczeństwa, które najwcześniej zajęły się produkcją żywności i udoskonaliły metody jej wytwarzania, najszybciej też porzuciły łowiecko-zbieracki tryb życia, a następnie rozwinęły kulturę pisaną i technologię, równocześnie wyłaniając struktury organizacji państwowej i religijnej. Pośrednio zaś wytworzyły wyniszczające zarazki i udoskonaliły broń, z której pomocą podążyły w świat drogą morską i lądową, aby podbić kultury mniej rozwinięte.

Co dokładnie spowodowało, że w niektórych regionach świata powstało uprzemysłowione i wykształcone społeczeństwo, a w innym wciąż mamy jedynie wspólnoty łowiecko-zbierackie, które w zasadzie niewiele różnią się od tych sprzed wielu tysięcy lat? To właśnie staje się punktem wyjścia do rozważań autora i jednocześnie udowodnienia, że to właśnie trzy tytułowe czynniki, czyli strzelby, zarazki i stal, ukształtowały to jak wygląda nasz świat. W tym celu autor cofa się wiele tysięcy lat wstecz i rozpoczyna historię od opowiedzenia jak uprawa roli i hodowla zwierząt doprowadziły do pierwszych osiadłych społeczności, rozwoju techniki i organizacji państwowej, a w konsekwencji wynalezienia produkcji stali, czy strzelb. Może to troszkę dziwić, dlaczego Jared Diamond cofa się aż tak daleko w przeszłość, ale ma to ogromne znaczenie i byłem zaskoczony jak duże. Okazuje się bowiem, że pewne regiony naszego globu były "bogatsze", a inne "uboższe" w rośliny i zwierzęta, które można było udomowić. W konsekwencji pewne społeczności ludzkie rozwijały się szybciej od innych. Pokazuje to, że cechy kulturowe różnych ludów, miały marginalne znaczenie na to, jak potoczyła się nasza historia, a ogromne to, na jakich terenach przyszło im żyć. W ten sposób autor obala wiele rasowych uprzedzeń, jakoby niektórzy ludzi byli mniej inteligentni od innych.

Jared Diamond posiada ogromną wiedzę i znakomicie porusza się po wielu odmiennych tematach i zagadnieniach. Wielokrotnie byłem pod wrażeniem przenikliwości umysłu autora i wyszukiwaniu wielu powiązań, które spowodowały, że historia danego regionu potoczyła się w taki, a nie inny sposób. Jared Diamond zadaje trudne pytania, często niejednoznaczne i później stara się na nie odpowiedzieć. Skłania tym samym do refleksji i własnego zastanowienia się nad poruszanymi tematami. Nie sposób przejść obojętnie obok tej książki.

Książka została napisana językiem ciekawym i przystępnym, choć miejscami bardzo naukowym, co powoduje, że nie jest to pozycja lekka do czytania, w sensie dosłownym i w przenośni, wymaga skupienia i uważnego czytania. Jednak zdecydowanie warto poświęcić czas na przeczytanie tej książki, ponieważ pozwala inaczej spojrzeć na całą historię świata.

Strzelby, zarazki i stal. Krótka historia ludzkości to bardzo pouczająca książka, która pokazuje co nadało bieg historii i przyczyniło się do największych przemian, jakie ukształtowały nasz świat. Jared Diamond wykorzystuje w tym celu wiele różnych dziedzin nauki, aby dotrzeć do przyczyn tych przemian. Polecam!

Ocena: 9/10

Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję Wydawnictwu Zysk i S-ka!