J.R.R. Tolkien. Pisarz stulecia - Thomas Alan Shippey

J.R.R. Tolkien to pisarz, który miał niebagatelny wpływ na rozwój fantasy, a jego dzieła stały się inspiracją dla setek pisarzy na całym świecie. Nic więc dziwnego, że napisano wiele artykułów i książek omawiających jego twórczość. Jedną z takich pozycji jest J.R.R. Tolkien. Pisarz stulecia, autorstwa Thomasa Alana Shippey'a, która została niedawno wznowiona przez wydawnictwo Zysk i S-ka. 

Jest to nie tyle książka, a rodzaj przewodnika po dziełach Tolkiena, który ma formę rozprawy naukowej. Thomas Shippey koncentruje się przede wszystkim na Hobbicie, Władcy Pierścieni i Silmarillionie. Znajdziemy tutaj wyjaśnienie dlaczego dzieła Tolkiena są ponadczasowe, jaki był ich początkowy odbiór przez czytelników i krytyków, genezę wielu słów i postaci i wiele więcej. Jest to prawdziwa kopalnia wiedzy o dziełach Tolkiena. 

Ogrom wiedzy i analiz zawartych w tej książce początkowo lekko mnie przytłoczył. Jednocześnie jednak szybko uświadomił mi jak mało wiedziałem o Hobbicie, czy Władcy Pierścieni, które to książki już kilkukrotnie czytałem. Dlatego lektura Pisarza stulecia zajęła mi znacznie więcej niż planowałem, ale było to konieczne, aby w pełni zrozumieć i przyswoić zawarte w niej informacje. Na samym początku książki mamy bogate i szczegółowe wprowadzenie na temat tego jak kształtowała się fantastyka w XX wieku, kilka słów o życiorysie Tolkiena z umieszczonymi datami, kiedy ukazały się jego największe dzieła i jaki był później ich odbiór. Może wydawać się to zbyteczne, ale doskonale nakreśla czasy w jakich żył i tworzył Tolkien, kim był i skąd zaczerpnął wiele nazw, imion, czy nawet wydarzeń do swoich książek. Dzięki temu możemy lepiej zrozumieć jakim był człowiekien, jak wyglądał u niego proces pisania i jak niezwykła była jego wyobraźnia. Shippey w sposób ciekawy i przystępny przedstawia poszczególne kwestie, lektura nie powoduje znużenia, wręcz skłania do własnego poszukiwania ukrytych znaczeń. 

Przed lekturą książki Shippey'a warto jednak zapoznać się z Hobbitem i Władcą Pierścieni, jeśli wcześniej ich nie czytaliśmy. Autor bowiem bardzo szczegółowo omawia najważniejsze wątki i ich zakończenie, więc mnóstwo tutaj spojlerów, jak również pewne rzeczy mogą zwyczajnie umknąć. Shippey opowiada o tym, kiedy Tolkien zaczął pisać swoje najsłynniejsze książki i dlaczego, jakie zawierają odniesienia do innych staroangielskich dzieł i jakie są w nich zawarte ukryte znaczenia. Autor wyjaśnia też pochodzenie wielu słów i imion, które występują w książkach - niekiedy są to zapożyczenia wprost z dawnych poematów, a innym razem odkrywanie jakiegoś słowa na nowo i nadawaniu mu nowego znaczenia.

Ogólnie jestem pod ogromnym wrażeniem jak wiele pracy włożył Tolkien w swoje książki i jak bardzo starał się zadbać o każdy, nawet najdrobniejszy element. Przed lekturą książki Shippey'a nie zdawałem sobie sprawy jak wielkie znaczenia dla Hobbita, czy Władcy Pierścieni miały badania językowe Tolkiena, bez których prawdopodobnie by te książki w ogóle nie powstały. Niemniej jednak nie da się ukryć, że jest to książka, będąca odpowiedzią na zarzuty licznych krytyków, którzy byli dość mocno uprzedzeni do Tolkiena i fantastyki w ogóle. Shippey odpiera te ataki, wyjaśnia błędy w ich rozumowaniu i wyjaśnia co dokładnie było zamiarem autora Hobbita i Władcy Pierścieni. Niestety Shippey jest przy tym dość stronniczy i nie stara się obiektywnie ocenić obu stron, niczym neutralny obserwator, lecz robi to jako zagorzały entuzjasta Tolkiena. Przez co chwilami książka za bardzo próbuje narzucić zdanie czytelnikowi i pokazać jak bardzo wspaniałym pisarzem autor Hobbita i Władcy Pierścieni. 

J.R.R. Tolkien. Pisarz stulecia to niezwykle bogate omówienie najważniejszych dzieł Tolkiena, wraz z pokazaniem ich genezy, pochodzeniem wielu nazw i słów oraz ukrytymi motywami. T.A. Shippey pokazuje jak wielki wpływ na fantastykę miał Hobbit, czy Władca Pierścieni, choć nie uniknął przy tym pewnej stronniczości. Niemniej jednak gorąco polecam fanom Tolkiena!

Ocena: 8/10

Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję Wydawnictwu Zysk i S-ka!

Tytuł: J.R.R. Tolkien. Pisarz stulecia

Autor: Thomas Alan Shippey
Tłumaczenie: Joanna Kokot
Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Data wydania: 02.07.2019

Liczba stron: 430

ISBN:9788381166485