W ciemnym zwierciadle

Joseph Sheridan Le Fanu - irlandzki pisarz, klasyk powieści gotyckiej. Za życia odniósł ogromny sukces, natomiast po swojej śmierci został zapomniany aż do 1923, kiedy to ponownie zaczęto wydawać jego powieści. Razem z Edgarem Allanem Poe i Bramem Stokerem uważany jest za prekursora nowoczesnej powieści grozy. Wydaje mi się jednak, że również obecnie nie jest to tak bardzo znane nazwisko, jak tych dwóch wymienionych autorów. Osobiście o Josephie Le Fanu dowiedziałem się w dużej mierze dzięki esejowi Lovecrafta Nadprzyrodzona groza w literaturze, będącego kopalnią wiedzy o pisarzach grozy i ewolucji tego gatunku. Wcześniej zaś praktycznie go nie znałem - dlatego też postanowiłem poznać jego twórczość i na pierwsze spotkanie poszedł zbiór W ciemnym zwierciadle. 

Owa książka, to w zasadzie nie tyle zbiór opowiadań, co pięć dość długich powieści. Wszystkie opisane w nich historie, to przypadki pochodzące z archiwum doktora Martina Hesseliusa - lekarza i naukowca, który na co dzień zajmował się studiowaniem stanów psychologicznych w kontekście chorób umysłowych. W umysłach jego pacjentów zostaje naruszona granica pomiędzy światem realnym i nadprzyrodzonym: są prześladowani przez mściwe zjawy i wampiry, pojeni trucizną i w efekcie zapadają w sen przypominający śmierć, czy cierpią na przerażające halucynacje... Lecz czy to aby na pewno są to tylko wymysły chorych umysłów, czy może jednak to wszystko wydarzyło się naprawdę?

We wszystkich opowiadaniach w pierwszej kolejności dominuje element społeczno-obyczajowy - poznajemy historie bohaterów, uczestniczymy wraz z nimi w balach, czy w ich codziennym życiu, później zaś dopiero pojawiają się elementy nadprzyrodzone i grozy. Niemniej w ten sposób autor pokazuje, że takowe zjawiska mogą pojawić się w życiu każdego przypadkowego człowieka a nie tylko u fikcyjnych bohaterów. To dodaje w pewien sposób dużej dozy realizmu opisywanym przypadkom a także musiało niezwykle emocjonować czytelników powieści Josepha Le Fanu w jego czasach. Z drugiej zaś strony poprzez zastosowanie obiektywnego narratora, część ze świadectw może się jawić jako historia opowiedziana przez obłąkaną i chorą psychicznie osobę niż zdrowego człowieka, którego spotkało coś niezwykłego. W ten sposób autor chciał, by czytelnik sam rozstrzygnął o realności opisanych wydarzeń, nie podaje mu gotowego rozwiązania.

Najdłuższe z opowiadań Pokój w gospodzie Le Dragon Volant zawiera jednak dużo scen obyczajowych i wydarzeń, które można by ze spokojem pominąć i nic istotnego dla fabuły by nie pominięto. Dlatego też ta historia dłużyła mi się jako jedyna z całego zbioru i wyczekiwałem jej końca. Gdyby to opowiadanie skrócić i bardziej wyeksponować zakończenie i sprawę jakiej dotyczyło, to zdecydowanie by ono na tym zyskało. W przypadku pozostałych powieści, autor lepiej pogodził wątki obyczajowe z tymi związanymi z grozą i zjawiskami nadprzyrodzonymi. Chociaż i w nich bywają momenty, w których aż chce się przerzucić kilka kartek i pominąć pewne wydarzenia. Nie jest to według mnie wadą, lecz nie można też od razu nastawiać się, że czytając ten zbiór otrzymamy od pierwszych stron bardzo emocjonującą grozę. To dopiero początki opowieści grozy. 

Na osobne omówienie zasługuje Carmilla - najlepsze i najciekawsze opowiadanie z tego zbioru! Opowiada ono historię pewnej niezwykłej kobiety, a dokładniej mówiąc wampira... Wędruje ona po dość odludnych terenach i powoli zabija okoliczne kobiety i młode dziewczyny. Wydawałoby się, że to pomysł wzięty żywcem z Draculi, prawda? A w rzeczywistości jest odwrotnie! To właśnie tym utworem Stoker inspirował się, tworząc swoją najsłynniejszą książkę. Niestety przez to Joseph Le Fanu został niemalże zapomniany jako ojciec wampira w literaturze i niewiele osób zdaje sobie sprawę. W mojej zaś ocenie to właśnie Carmilla jest powieścią zdecydowanie lepszą - fabuła jest krótka i zwięzła, pozbawiona niepotrzebnych dociekań i wyjaśnień dotyczących wielu szczegółów z życia wampirów a groza nie opuszcza czytelnika już od pierwszych stron. Powoduje to wszystko znacznie większą aurę tajemniczości i mroku spowijającego wampiry jak i całą historię. 

W ciemnym zwierciadle to kolejna klasyczna już powieść wydana nakładem Wydawnictwa Zysk i S-ka w pięknej twardej oprawie. Zebrane tutaj historie to powieści gotyckie w których może groza nie powoduje, że zaczniemy się bać podczas czytania książki, to z pewnością gwarantuje przyśpieszone bicie serca przy niektórych scenach. Jedno z opowiadań - Carmilla z pewnością przypadnie do gustu wszystkim entuzjastom wampirów - bowiem to na nim wzorował się Bram Stoker, tworząc Draculę. Polecam!

Moja ocena 8/10

Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję Wydawnictwu Zysk i S-ka!

Tytuł: W ciemnym zwierciadle

Autor: Joseph Sheridan Le Fanu

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Data wydania: 11.05.2015

Liczba stron: 550

ISBN:9788377851845