Beowulf, przekład i komentarz

J.R.R. Tolkien jest przede wszystkim znany jako twórca wspaniałego Śródziemia i książek jakie się w nim rozgrywają: Hobbit, Władca Pierścieni, czy Silmarillion. Ponadto jest uważany za ojca fantasy, jakie znamy dzisiaj i myślę, że każdy się z tym zgodzi. Co więcej jego książki zostały przetłumaczone na ponad pięćdziesiąt języków i sprzedały się w milionach egzemplarzy na całym świecie. Mniej osób zapewne wie, że był profesorem filologii i literatury staroangielskiej na Oxfordzie. Jego zasługi na polu tłumaczeń ze staroangielskiego są ogromne - dzięki temu możemy przeczytać poemat Pan Gawen i Zielony Rycerz, czy niedawno wydanego Beowulfa.

Beowulf jest staroangielskim poematem, datowanym na mniej więcej VIII w., a spisanym prawdopodobnie na początku XI w. Tolkien przetłumaczył go 1926 roku, mając 34 lata. Opowiada on o wyprawie tytułowego Beowulfa na duński dwór, by zmagać się z nękającym tamtejszego władce potworem - Grendelem. Co ciekawe praca nad tym tekstem trwała przez dłuższy czas - autor prawie całe swoje życie nanosił poprawki. Publikacji tego przekładu podjął się niedawno Christopher Tolkien, opatrując go komentarzem ojca w formie wykładów wygłoszonych w Oksfordzie w latach trzydziestych XX w., które rzucają światło na proces tłumaczenia. Do książki została dołączona również opowieść Sellic Spell (Cudna Opowieść).

Źródło

Poemat o Beowulfie został przetłumaczony wręcz niesamowicie! Czytając go można niemalże przenieść się do czasów, gdy chrześcjaństwo od niedawno dopiero zawitało do tej części Europy, co za tym idzie mity i przesądy pogańskie są wciąż żywe. To wszystko decyduje o tym, że poemat jest niezwykły i czytanie go, to prawdziwa uczta! Co ciekawe sam poemat zajmuje raptem 160 stron w blisko 500 stronicowej książce. Co jest więc w niej jeszcze zawarte? Przede wszystkim szczegółowe i dokładne omówienie kwestii związanych z tłumaczeniem i próbą zrozumienia poematu. To nie tylko wywody dotyczące genezy danego staroangielskiego słowa, próby rozszyfrowania co znajdowało się na zniszczonych fragmentach, ale przede wszystkim bogate opracowanie ukazujące realia powstawania tej legendy. Tolkien w swoim komentarzu pokazuje jak ogromną wiedzę posiada, nie tylko jako tłumacz, ale również jako znawca tamtej epoki. Miejscami nie jest to łatwy tekst do czytania, jeśli nie jest się filologiem i nie interesują nas za bardzo takie kwestie. Jednakże warto i je również przeczytać obok słów wyjaśniających gesty, zachowania, wypowiedzi występujące w poemacie. Pozwala to lepiej zrozumieć legendę, jej genezę oraz poznać z nieco innej strony Tolkiena. 

Źródło

Wspomniana już przeze mnie Sellic Spell to bardzo krótka i prosta historyjka, która różni się miejscami dość znacząco od historii poematu, choć zachowuje jej główne elementy. Napisana ona została niczym baśń - prostym językiem, z jasno zarysowanymi bohaterami, nagrodą za waleczne czyny i szczęśliwym zakończeniem. Autor posiadał niezwykły talent, by tak pięknie napisać własną wersję legendy o Beowulfie. Pobudza ona niesamowicie zmysły czytelnika i po jej przeczytaniu aż chciałoby się posłuchać jej przy ognisku, opowiedzianą przez jej autora. Jest to zarazem wspaniałe zwieńczenie książki i pozwala poczuć jak faktycznie mogła wyglądać ta opowieść, jako ludowa opowiastka. Jest ona na tyle przystępna, że można ją ze spokojem przeczytać nawet nieco starszemu dziecku i myślę, że będzie bardzo zadowolone z takiej opowieści.

Beowulf, przekład i komentarz to książka niewątpliwie wymagająca od czytelnika dużej dozy cierpliwości i skupienia podczas czytania. Nie ma jednak co się zrażać! Zachwyci ona nie tylko fanów twórczości J.R.R. Tolkiena, ale również osoby, które dopiero co poznają jego książki. Warto również przeczytać tą książkę, by poznać prawdziwą wersję legendy i wyrobić sobie o niej samemu zdanie. Polecam!

Moja ocena 9/10

Książka bierze udział w wyzwaniach: Czytam Opasłe Tomiska oraz Czytamy książki J.R.R. Tolkiena.

Tytuł: Beowulf, przekład i komentarz

Autor: J.R.R. Tolkien

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka

Data wydania: 17.11.2015

Liczba stron: 484

ISBN:9788380691674